جنگی که سفت نیست
بسم الله الرحمن الرحیم
تا به حال اسم جنگ نرم به گوشتان خورده؟ می‌دانید جنگ نرم یعنی چه؟ اگر نمی‌دانید، همین جا توقف کنید و دیگر الکی وبلاگ گردی نکنید!
با یک سرچ (search) ساده در جستجوگر گوگل، (Google) می‌توان تعاریف فارسی و انگلیسی بسیاری را برای جنگ نرم پیدا کرد. به عنوان مثال: «جنگ نرم از نوع تهاجمات فرهنگی است. یعنی ابزار و وسایل آن از نوع ابزارهای فرهنگی و فکری هستند، نه ابزارها و وسایل نظامی. دشمنان در جنگ نرم به دنبال تسخیر باورها و ارزش ها و تصرف قلب و مغزهای یک ملت هستند. وقتی به این هدف برسند، در حقیقت جبهه ی مقابل را به جبهه ی خودی تبدیل کرده اند؛ و دیگر نیازی به تسخیر نظامی یا دخالت رسمی برای تغییر نظام حاکم، ندارند.»
یا این عبارت: «این نوع جنگ معمولا در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی اتفاق می افتد و ابزار کاربردی آن ناتوی فرهنگی است. هدف آن تضعیف ثبات و امنیت اجتماعی و فرهنگی کشور مورد نظر است؛ بنابراین می‌توان تهدید یا براندازی نرم را اینگونه نام نهاد: تلاش دشمن جهت تسلط کامل بر یک جامعه، در ابعاد مختلف. چگونه؟ با از بین بردن الگوهای رفتاری و هنجارهای ارزشی جامعه، و جایگزینی الگوها و ارزشهای تخریب کننده.»...
و حتی این یکی: «در این نوع جنگ، کشور مهاجم، بدون خونریزی و با طی کردن برنامه زمانی، اصول فرهنگی و فکری جامعه را تغییر داده، سلطه خود را بر آن تحمیل کرده و آنان را مطیع خود می نماید. در کل می‌توان جنگ نرم را اجرای یک برنامه ی حساب شده، مسالمت آمیز و دراز مدت، برای نفوذ در ارکان سیاسی- اجتماعیِ یک نظام، و تغییر سیستم سیاسی آن کشور، به وسیله ایجاد تغییر اساسی در باورهای اصلی آنها دانست.»
و این هم هست: «هر گونه تقابل میان کشورها یا گروه ها که با یکدیگر رقابت یا دشمنی دارند، و در آن از ابزارهای رسانه ای، سایبری و نرم‌افزاری استفاده می کنند. در فضای جنگ نرم صحبت از موشک واسلحه و تانک، یا کشتی و هواپیما نیست بلکه صحبت از ماهواره، اینترنت، روزنامه، کتاب و فیلم است. سربازانی که در این جنگ نرم حاضر هستند دیگر ژنرال ها، افسرها و نظامی ها نیستند بلکه روزنامه نگاران، سینما گرها و هنرمندان هستند.»
و از همه مهم تر، با
توجه به سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی: «جنگ نرم یعنی جنگ به وسیله ابزارهای
فرهنگی؛ به وسیله نفوذ، به وسیله دروغ، به وسیله شایع پراکنی، با ابزارهای پیشرفته
ای که امروز وجود دارد. ابزارهای ارتباطی که ۱۰ سال قبل و ۱۵سال قبل و ۳۰ سال قبل نبود و امروزه
گشترش پیدا کرده. جنگ نرم یعنی ایجاد تردید در دل‌ها و ذهن‌های مردم ...»
همه اینها که گفته شد درست و به جا است. اما تعریف دیگری هم
داریم که خیلی زیادی ملموس و قابل درک است. یک دوستی داشتیم که می گفت: جنگ سخت
یعنی طرف مقابل با مشت بخواباند توی صورتت. شاید دماغت بشکند، شاید هم بیفتی روی
زمین و ناک اوت شوی، اما بالاخره بعدش می توانی بلند شوی و شاید تو هم مشتی بزنی؛
اما در جنگ نرم دشمن یک بالش نرم را برداشته و گذاشته روی صورتت، و فشار می دهد.
هر لحظه هم فشارش بیشتر می شود. اولش هیچ اتفاقی برایت نمی افتد. نه دماغت طوری
می شود نه ضربه اش آنقدر محکم است که دردت بگیرد. اما این بالش دارد راه های
تنفسی ات را می بندد؛ حالا در این شرایط صبر می کنی و لذت می بری که چقدر بالشش
نرم است و راحت است و از این حرفها؟ نه خب، اگر همینطور بمانی و هیچ کاری نکنی که
خفه می شوی!
ریشه ابداع جنگ نرم
حالا می خواهیم بدانیم چه شد که جنگ نرم را اختراع کردند!
برای پاسخ به این سوال، باید به گذشته رجوع کنیم.
کشورها و دولت های مستبد، سلطه گر و قدرتمند، همواره دوست داشته و دوست دارند دیگر
ملت ها، حکومت ها و کشورها را زیر سلطه خود قرار داده و از منافع آنان بیشترین
استفاده را ببرند؛ و در این راه، از روش های مختلفی استفاده کرده اند.
اولین راه برای کسب منافع دیگر کشورها و حاکم شدن بر آنان، هجوم نظامی و ساقط کردن
آنها به وسیله زور بود. اما این گونه جنگ ها و تهاجمات نظامی همیشه مورد تنفر
بوده اند و هیچ کس دوست ندارد در چنین جنگ هایی شرکت کند. حتی کشور مهاجم نیز از
این طریق مشکلات بسیاری را متحمل خواهد شد؛ از جمله کاهش قوای نظامی، کشته شدن
سربازان و افراد خبره و کاردان، منفور شدن در بین دیگر کشورها، تحلیل رفتن قوای
سیاسی و شکست احتمالی در میادین جنگ، برخی از آثار جنگ نظامی برای کشور مهاجم
هستند. اثرات آن برای کشوری که مورد تهاجم واقع شده بدتر هم می‌شود. پس این نوع
جنگ، به هیچ وجه مقرون به صرفه و مفید نبوده و نخواهد بود.
بعدها، برای راحتی کار و زودتر شکست دادن طرف مقابل، افرادی را برای نفوذ در میان
آنها می فرستادند تا نیروها و تجهیزات حریف را قبل از نبرد از بین ببرند یا به
اطلاعات محرمانه آنان دسترسی پیدا کنند تا جنگ نظامی راحت تر و در زمانی کم تر
تمام شود و خرج و هزینه چندانی در بر نداشته باشد.
سپس، نوبت جنگ های داخلی می رسد. در این روش، دشمنان با استفاده از تفرقه افکنی
و شایعه پراکنی، گروه های داخلی را به اختلاف می کشانند و موجب درگیری بین آنان
و از بین رفتن امنیت در کشور مورد نظر می شوند. این امر باعث ضعیف شدن نظام حاکم
می شود و با ضعیف شدن حکومت، راه برای تهاجم نظامی باز شده و به راحتی می توان
به کشور حریف حمله کرد.
اما آخرین راه و مهم ترین و البته ساده ترین روش برای تسلط بر یک گروه یا جامعه،
وقتی مورد استفاده قرار گرفت که همه قبول کردند تهاجم نظامی خرج زیادی دارد. از
اسلحه و تجهیزات گرفته تا مرگ و میرهایی که به همراه دارد. نام این جنگ را جنگ نرم
گذاشتند.
انواع جنگ
برای آشنایی بهتر با مفهوم انواع جنگ، تعاریفی کوتاه برای هر کدام آورده شده است. در یک تقسیم بندی کلی و با توجه به ابزارهایی که در جنگ ها به کار می رود، و همچنین هدف اصلی هر جنگ، می توان جنگ ها را به سه نوع تقسیم کرد:
جنگ سخت
منظور از جنگ سخت، جنگی است که نظامی و فیزیکی باشد، آن هم میان سربازان و نظامیان
طرف مهاجم و جبهه ی مقابل. (مثال: جنگ میان هخامنشیان و یونانیان، جنگ ایران و
عراق)
جنگ نیمه سخت
هدف اصلی در جنگ نیمه سخت، تغییر حاکمان و مسئولان یک کشور، سرنگون کردن دولت ها و
تسخیر یک حکومت است. در این نوع جنگ سپاه دشمن علناً وارد جنگ نمی شود بلکه سعی می
کند مهره های خود را توسط کودتای نظامی در کشور مورد نظر به قدرت برساند. (مثال:
کودتای 28 مرداد 1332، کودتای ناکام نوژه)
جنگ نرم
در جنگ های نرم و بیشتر در مراحل اولیه جنگ، با استفاده از اقدامات روانی، رسانه
ای، تبلیغاتی، اجتماعی و فرهنگی سعی می شود جامعه یا کشور هدف از نظر فکری و
اعتقادی تسلیم شود. پس هیچ منازعه ی فیزیکی و سختی صورت نمی گیرد بلکه اهداف دشمن را
خود ملت کشور مقابل (که بسیاری از آن ها در اثر جنگ نرم به جبهه ی دشمن پیوسته اند)
تامین می کنند. علاوه بر آن، اگر هم نیازی به جنگ سخت باشد بدون مواجهه با کمترین
مقاومت، با کشور هدف روبرو خواهند شد و با هزینه ای بسیار اندک به هدف اصلی خود
خواهند رسید. (مثال: جنگ نرم اروپاییان علیه جوانان مسلمان اندلس، جنگ کنونی فکری
و فرهنگی علیه ایران)
آیا می دانید؟
جان کالینز، تئوریسین دانشگاه ملی جنگ آمریکا، جنگ نرم را
اینگونه تعریف کرده: استفاده
طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن، برای نفوذ در مختصات فکریِ دشمن، با
توسل به شیوه هایی که موجب پیشرفت مقاصدِ امنیت ملی طرف خودی می شود.
تعریف جنگ نرم در آیین رزمی ارتش ایالات متحده آمریکا: جنگ نرم، استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و دیگر اعمالی است که منظور اصلی آن، تاثیرگذاری بر عقاید، احساسات، تمایلات و رفتار دشمن، گروه های بی طرف و حتی گروه های دوست است؛ به نحوی که پشتیبانِ رسیدن به مقاصد و اهداف ملی باشد.
عکس جدید