کاکائو در برابر قهوه

بسم الله الرحمن الرحیم

کاکائو در برابر قهوه

Cocoa vs. Coffee

ببخشید، ولی قهوه و کاکائو معرف حضورتان هستند، مطلبی نیست که من بخواهم توضیح بدهم. پس بهتر است هرچه سریع تر برویم سراغ اصل مقایسه.

در این مطلب، تاریخچه، نوع گیاه، فواید و اثرات این دو ماده ی خوراکی مورد بررسی قرار گرفته است.

تاریخچه کاکائو

دانه های کاکائو ابتدا توسط قوم اولمِک در جنوب مکزیک و آمریکای مرکزی (1200 تا 200 پیش از میلاد)  استفاده شد. اما اولین کسانی که از کاکائو برای داد و ستد استفاده کردند و درختان کاکائو را کاشتند، قوم مایا بودند. مایاها و آزتک ‌ها اقوامی بودند که از کاکائو برای ... درست کردن نوشیدنی استفاده کردند و آن را شکلات نامیدند. اشغالگران اسپانیایی در سال 1521 با این نوشیدنی آشنا شدند و چون طعم آن را می پسندیدند، در بازگشت به وطن آن را با خود بردند و مردم اسپانیا هم شکلات را شناختند. اما مواد این نوشیدنی (کاکائو و شکر) هر دو از آمریکای مرکزی راهی اسپانیا می شدند و به همین علت، شکلات نوشیدنی بسیار گرانی بود. اندک اندک با توسعه کارخانجات شکلات و کاشت درختان کاکائو در آمریکای مرکزی، شکلات ارزان شد و مردم عادی هم می توانستند شکلات بنوشند. در سال 1828 دستگاهی برای جدا کردن چربی دانه کاکائو و مخلوط شدن بهتر با آب (برای ساخت شکلات) تولید شد. اما شکلات جامد، شیرینی محبوب، ابتدا در دهه 1840  از ترکیب پودر کاکائو، شکر و کره کاکائو به دست آمد.

تاریخچه قهوه

اتیوپی، زادگاه قهوه است. گفته شده گیاه قهوه ابتدا در استان کافه، یکی از ولایات اتیوپی روئیده است و احتمال دارد که اسم انگلیسی آن هم (Coffee) از این مکان نشأت گرفته باشد. قبایل آفریقایی، بیش از صد سال، دانه های قهوه را بو می دادند یا سرخ می کردند، سپس مصرف می کردند و از آثار تحریک کننده و انرژی بخش آن لذت می بردند. در قرن 14 میلادی، بازرگانان عربی از یمن به اتیوپی آمدند و دانه های قهوه را دیدند؛ و از آن به بعد بود که کاشت قهوه در یمن آغاز شد. یمنی ‌ها قهوه را برای اولین بار جوشانده و سپس می نوشیدند. در اواسط قرن 15، قهوه از یمن به مکه، و سپس به بغداد، قاهره و دمشق رسید. اما نخستین ورود قهوه به اروپای غربی، در سال 1615 اتفاق افتاد و ابتدا مخالفت بسیاری را برانگیخت که گمان می کردند دانه های قهوه سمی است. اما چیزی نگذشت که نوشیدن قهوه و حضور در قهوه خانه های بسیاری که در اروپا دایر شده بود، به بخشی از زندگی مردم اروپا و به خصوص انگلستان تبدیل شد.

گیاهکاکائو

دانه کاکائو در نیام کاکائو که روی درخت آن قرار دارد رشد می کند، و درخت آن در مناطق گرمسیر مانند آفریقا،‌ آسیا، آمریکای جنوبی و مرکزی. سه نوع گیاه کاکائوی اصلی وجود دارد: فوراسترو، کریولو و ترینیتاریو . درخت کاکائو به هوای مرطوب، ارتفاع پایین و پشه های ریز برای گرده افشانی نیاز دارد. اما کشاورزی آن همچنان دستی است. دانه ‌ها و گوشته داخل نیام را بیرون آورده و صبر می کنند تا تخمیر شود. سپس، دانه ‌ها را زیر نور خورشید خشک، و به کارخانه می فرستند. دانه های کاکائو شکلی مانند لوبیا ولی نامنظم دارند.

گیاه قهوه

قهوه، دانه ی گیاه قهوه است که در اغلب کشور های گرم و استوایی در جهان به خصوص در قاره آفریقا رشد می کند. دانه و گیاه قهوه هم دارای انواع مختلفی مانند ربوسکا و عربیکاست. این دو نوع از پرکافئین ترین انواع قهوه، و همچنین سرشار از اسید کلروژنیک هستند و اصولا برای دریافت کافئین کشت می شوند. البته انواع دیگر قهوه هم کافئین دارند، اما میزان کافئین در این دو نوع قهوه، منحصر به فرد و ویژه است. دانه های قهوه تقریبا یک شکل و هم اندازه هستند.

نوشیدنی و فرآورده های کاکائو

نوشیدنی کاکائو از پودر دانه های بوداده شده و پوست گرفته تهیه می شود. شکلات کاکائویی هم از ترکیب شکر، پودر دانه های کاکائو و چربی گرفته شده از آن ‌ها ساخته می شود. کاکائو را به شکل های سس و روکش در غذا ‌ها به کار می برند. نوشیدنی کاکائو که به آن شکلات داغ هم گفته می شود، به اندازه قهوه معروف نیست و در عوض، شکلات آن طرفداران بسیاری دارد.

نوشیدنی و فرآورده های قهوه

نوشیدنی قهوه از پودر دانه ‌های بوداده قهوه تولید می شود. نوشیدنی‌ قهوه انواع مختلفی دارد؛ مانند لیت، کاپوچینو، اسپرسو، آمریکانو و ماسچیاتو که هر کدام به شیوه ای متفاوت تهیه می شوند. مثلا اسپرسو همان طور که از اسمش پیداست با استفاده از دستگاه پرس و آب داغ تولید می شود. قهوه در تمام دنیا نوشیدنی بسیار بسیار مشهوری است و اغلب در صبح ‌ها برای بیدار شدن و شب ‌ها برای بیدار ماندن استفاده می شود.

خواص و اثرات کاکائو

فلاونول های کاکائو برای کلسترول خوب است، به تنظیم قند خون کمک می کند و موجب کاهش حملات قلبی می شود و به علاوه، از تاثیرات پرتو های مضر خورشید جلوگیری می کند. تئوبرومین که در شکلات های کاکائویی موجود است، به همراه کافئین موجود باعث ایجاد احساس نشاط می شود. همچنین تریپتوفان اندکی که در کاکائو وجود دارد تولید سرتونین را در مغز افزایش می دهد که موجب احساس خوشحالی و سرخوشی در فرد می شود. فنیل اتیل آمین که به مقدار زیاد در کاکائو وجود دارد نیز همین تاثیر را دارد.

خواص و اثرات قهوه

آنتی اکسیدان ‌های قهوه موجب کاهش احتمال حمله قلبی و کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر، دیابت نوع 2، بیماری پارکینسون و دیوانگی می شوند. این مواد همچنین جلوگیری از ابتلا به برخی سرطان ‌ها (مانند سرطان پوست) و مشکلات بپش قلب را بر عهده دارند. بنابر آزمایشات انجام شده، شخصی که روزانه 2 الی 4 فنجان قهوه بنوشد، از کسی که قهوه ننوشیده است، میل کمتری برای خودکشی دارد. نوشیدن مکرر و پشت سر قهوه (4 فنجان یا بیشتر در روز) باعث کاهش 50 درصدی احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 می شود.

*میزان کافئین در هر کدام

یک فنجان کاکائوی 150 گرمی میزان کمی کافئین دارد (حدود 1 الی 8 میلی گرم). کاکائو در مقایسه با قهوه میزان کافئین کمتری دارد.

یک فنجان قهوه 240 گرمی ممکن است کافئینی بسیار کم(مانند 95 میلی گرم) یا بسیار زیاد(مانند 200 میلی گرم) داشته باشد. قهوه دارای مقدار کافئین بیشتری از هر نوع کاکائو یا چای است.

کافئین (Caffeine) چی هست؟

کافئین یک ترکیب محرک شیمیایی است و به همین دلیل، مصرف حد مشخصی از این ماده، آرام بخش است، اما استفاده بیش از حد می تواند موجب اختلالات خواب شود. عمر تاثیرات این ماده در بدن از 3 تا 10 ساعت متغیر است و بین 30 تا 60 دقیقه طول می کشد تا کافئین حداکثر تاثیر خود را بگذارد.

خواص کافئین

افزایش ضربان قلب، تحریک دستگاه گوارش و تغییر در عملکرد طبیعی روده ‌‌ها از مهم ترین اثرات مصرف کافئین به شمار می روند.

مقدار زیاد کافئین ممکن است موجب مشکلاتی از قبیل افزایش ضربان قلب، سردرد، عصبانیت، بی خوابی و چاقی شود. کافئین بیش از حد حتی می تواند باعث کم آبی بدن و یبوست شود.

کافئین اثرات هیجانی دارد که موجب افزایش انرژی، بیداری و باز ماندن چشم ‌ها در مواقع اضطراری (مانند شب امتحان) می شود. این ماده همچنین با گشاد کردن مجاری تنفسی، به مشکلات تنفسی مانند آسم کمک می کند.

میزان کافئین در نوشیدنی ها

البته میزان کافئین در یک فنجان قهوه یا کاکائو متغیر است و بستگی به روش بودادن و آسیاب کردن دانه ها و نوع آنها و حتی روش تهیه نوشیدنی ها دارد. مدت زمان تخمیر دانه ‌های کاکائو یا قهوه نیز روی مقدار کافئین نوشیدنی تاثیر دارد. قهوه همانطور که گفته شد بیشترین میزان کافئین را در نوشیدنی ‌‌ها (طبیعی) به خود اختصاص داده است، (200 میلی گرم در 200 گرم) ولی نوشیدنی های انرژی زای صنعتی امروز، می توانند میزبان کافئین بیشتری هم باشند!

آیا می دانید؟

آمریکایی ‌ها روزانه حدود 400 میلیون فنجان قهوه می نوشند!

داستانی برای پیدایش قهوه گفته شده که به این صورت است: چوپانی در حال چرای گوسفندانش بوده که می بیند آنها با خوردن دانه های یک گیاه مخصوص، انرژی پیدا می کنند و تحرک شان افزایش پیدا می کند. او هم با خوردن دانه ‌ها احساس خوشی و سرحال بودن می کند و به این ترتیب، قهوه کشف می شود.

اجتماع مردم در قهوه خانه ‌ها به قدری زیاد بود که پادشاه انگلستان، چارلز دوم، چون از توطئه علیه خود در این قهوه خانه ‌ها نگران بود، قهوه خانه ‌ها را تعطیل کرد. اما علاقه ملت! به قهوه به قدری زیاد بود که پس از مدتی، دستوری برای بازگشایی آن ‌ها صادر شد!

مصرف سالانه شکلات کاکائویی در دنیا حدود 9 کیلوگرم برای هر انسان است!

کاوشگرانی مانند کریستف کلمب (سال 1502) و هرناندو کورتز (سال 1519) در سفر به آمریکا به دانه های کاکائو و نوشیدنی آن برخوردند، اما آن را تحویل نگرفتند، چون چشمشان دنبال ثروت بود و تصاحب سرزمین!